De Engelse krant The Guardian is in bezit van documenten waaruit blijkt dat afluisteren door de NSA onvoldoende wordt getoetst door de rechterlijke macht. De documenten zijn afkomstig van het Foreign Intelligence Surveillance Court (FISA), de rechtbank die beslist over observatie van buitenlands telefoon- en internetverkeer door Amerikaanse inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
Uit deze documenten blijkt dat de FISA-rechtbank zeer ruime machtigingen afgeeft aan de NSA voor het gebruik van verzamelde informatie. Een gerechtelijk bevel is niet meer nodig. In de praktijk bepalen analisten van de NSA hierdoor zelf welke individuen het doelwit zijn van de grootschalige spionage- en afluisterpraktijken van de NSA.
Op de website van The Guardian zijn twee documenten gepubliceerd: het eerste document beschrijft de procedures om informatie over buitenlandse personen te verzamelen, het tweede document bevat procedures waarmee het verzamelen van informatie van Amerikaanse burgers wordt beperkt.
Deze zeer ruime procedures hebben overigens betrekking op een klein deel van de communicatie die wordt geanalyseerd. Het grootste deel van de overheidsspionage wordt door rechtbanken goedgekeurd op basis van sectie 215 van de Patriot Act.
Beide documenten zijn op 29 juli 2009 ondertekend door Obama’s Minister van Justitie Eric Holder. De verregaande bevoegdheden die uit de documenten blijken, staan in groot contrast tot de geruststelling van de Obama-regering en de inlichtingendiensten dat de NSA alleen internet- en telefoongegevens gebruikt met een gerechtelijk bevel.
Volgens de procedures moet de NSA direct stoppen met afluisteren als een doelwit Amerikaans is. Dit is echter niet van toepassing op brede afluisteractiviteiten. De FISA-rechtbank staat toe dat de dienst grote hoeveelheden gegevens tot 5 jaar bewaard omdat ‘de NSA niet in staat is deze informatie te filteren’, ook als deze informatie over Amerikaanse burgers bevat.
Daarnaast mag de NSA gegevens bewaren en gebruiken die relevante zijn voor intelligence, informatie bevat over criminele activiteiten, bedreigingen voor mensen of zaken of betrekking hebben op cybersecurity. Opvallend is dat de NSA ook toestemming heeft om versleutelde informatie te bewaren voor analyse in de toekomst.
De NSA mag verder informatie bewaren die is verkregen uit het afluisteren van communicatie tussen advocaten en hun cliënten, in het buitenland. Tenslotte heeft de dienst toegang tot communicatie van apparatuur op Amerikaans grondgebied en telefoonnummers om ’te bepalen of deze doelen zich in Amerika bevinden zodat de spionage kan worden beëindigd’.
Twee Amerikaanse senatoren hebben inmiddels een wetsvoorstel ingediend die de Obama-regering verplicht om geheime juridische documenten over de afluister- en spionagepraktijken van de NSA openbaar te maken. Op dit moment werkt de FISA-rechtbank in het geheim: zowel de zittingen als de documenten zijn geheim. Deze geheime rechtbank lijkt ieder verzoek van de NSA goed te keuren: sinds 1979 zijn er 34.000 verzoeken voor observatie of opsporing ingediend bij deze rechtbank. Slechts 11 verzoeken zijn afgewezen.