De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft kritiek geuit op het conceptwetsvoorstel Plan van aanpak witwassen waarmee het kabinet witwassen wil aanpakken. Volgens de privacywaakhond opent het voorstel de deur naar massasurveillance van Nederlanders.
Betaalgedrag
Als het wetsvoorstel van kracht wordt, kunnen banken het betaalgedrag van alle Nederlanders op één gezamenlijke plek verzamelen en monitoren. Banken zullen de monitoring uitbesteden aan een derde partij. Deze zal daarbij gebruikmaken van algoritmes. Daarnaast zullen banken klantgegevens met elkaar uitwisselen. “De risico’s die dit systeem met zich meebrengt, staan in geen verhouding tot het doel van het wetsvoorstel”, oordeelt de AP.
Algoritmes
“De voorgestelde monitoring gaat echt veel te ver”, licht AP-bestuurder Katja Mur toe. “Al jouw betaalgedrag wordt straks centraal verzameld en met algoritmes in de gaten gehouden, samen met alle transacties van alle andere bankklanten in Nederland. Dit levert risico’s op voor jouw privacy. Je betaalgegevens laten je hele handel en wandel zien. Bijvoorbeeld of jij geld uitgeeft aan een politieke partij, religieuze instelling of psycholoog.” Mur waarschuwt ook voor discriminatie en uitsluiting. “We hebben eerder gezien dat algoritmes mensen kunnen stigmatiseren en in hokjes kunnen duwen. Vraag is of banken zich straks vooral gaan laten leiden door wat een computer ze vertelt.”
Nederlandse Vereniging van Banken
De banken vinden de reactie van de AP teleurstellend. “We begrijpen de rol van de AP om scherp toezicht te houden op privacybelangen. Echter, met haar stellingname lijkt de AP het belang van het voorkomen van crimineel gebruik van het financiële systeem door particulieren en bedrijven niet mee te wegen”, aldus Medy van der Laan, voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Banken. Het gezamenlijk monitoren van transacties is volgens haar de enige manier om witwassen of terrorismefinanciering goed op te sporen.